Waarom slapen nodig is?
Het rioolsysteem van het brein:
Het brein, hoewel het slechts 2 procent van het lichaamsgewicht inneemt, gebruikt het ongeveer 20 procent van de totale energie van het lichaam om efficiënt te werken. Hoewel deze hoge energievraag ons in staat stelt om onze wereld te verwerken, met elkaar te communiceren en te onthouden hoe we elke ochtend aan het werk moeten gaan, brengt het reparatie en onderhoudswerkzaamheden met zich mee.
Wanneer hersencellen die neuronen worden genoemd, veel energie verbruiken, spugen ze veel afval uit dat rond de hersenen zweeft en voorkomt dat het normaal functioneert. Dit afval bestaat voornamelijk uit overgebleven eiwitten, wanneer die eiwitten alleen worden gelaten, kunnen er klonters vormen die giftig zijn voor de hersenen. Met name klonters van het eiwit amyloïde beta dat is gekoppeld aan afname van cognitie, geheugen en algehele hersenfunctie bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Wanneer de beta amyloide met andere afvaleiwitten aanwezig zijn in onze hersenen, kunnen we ons brainfoggy voelen, zwaar hoofd, wolkerig, niet aanwezig kunnen zijn, taken moeilijk afronden en ongeconcentreerd bezig zijn. In de Chinese Geneeswijze associëren we dit met damp in de Bovenste Warmer, of damp in het hoofd. Dit omdat beta amyloide als eigenschap een plakkerige substantie heeft.
In de meeste organen van het lichaam fungeert het lymfestelsel als een afval-en rioleringssysteem om schadelijk afval op te ruimen. Het lymfestelsel – dat hoofdzakelijk bestaat uit netwerk van vaten die het lichaam doorkruisen – produceert een vloeistof die lymfe wordt genoemd. Lymfe stroomt door elk orgaan, dweilt afval op en wast het in een netwerk van leidingen die uiteindelijk in de bloedvaten lopen. Eenmaal in het bloed reist het afval verder naar de nieren en lever, waar het lichaam wordt verwijderd.
De hersenen hebben ook een afvalverwijderingssysteem om de opbouw van giftig afval te voorkomen. Decennia lang hadden wetenschappers waren echter niet in staat het lymfestelsel in de hersenen te observeren. Dit mysterie bracht sommigen ertoe te speculeren dat de hersenen misschien een alternatieve manier hebben om hun afval weg te spoelen.
Een afvalverwijderingssysteem in onze hersenen
De grote doorbraak kwam enkele jaren geleden toen Nedergaard en collega’s ontdekten dat hersenvocht – een lichaamsvloeistof die normaal de hersenen omringt en als kussen in de schedel dient – ook fungeert als de lymfe van de hersenen. Door het uitvoeren van beeldvormingsexperimenten in de hersenen van muizen, visualiseerden ze dat hersenvocht de hersenen binnenkwam en stroomde, en uiteindelijk in dezelfde kanalen liep die door het lymfestelsel in de rest van het lichaam werden gebruikt. Het hersenvocht neemt de schadelijke amyloïde-bèta mee.
(Bron: http://sitn.hms.harvard.edu/flash/2018/clearing-junk-healthy-lifestyle-choices-boost-brain-waste-disposal/)
Figuur 1: Het glymfatische systeem dient als een verwijderingssysteem voor hersenafval. Cerebrospinale vloeistof (lichtblauw) bevindt zich in ringvormige ruimtes rond hersenbloedvaten (rood). Glia (oranje) geeft hersenvocht toegang tot de hersenen. Terwijl hersenvocht door de hersenen stroomt (lichtblauwe pijlen), ontstaat afval (zwarte stippen) geproduceerd door neuronen (paars). Het afval wordt vervolgens uit de hersenen verwijderd, via het netwerk van kanalen dat door het lymfestelsel wordt gebruikt (paarsblauw).
Wat helpt en verwijdert de beta amyloide?
We voelen ons significant beter als we een goede nachtrust hebben gehad, of als we een cardio training gehad met zweten hoe helder onze geest is. Het blijkt dat de cognitieve voordelen van deze levensstijlkeuzes kunnen worden verklaard door het glymfatische systeem
Slapen
Bij onderzoeken met muizen blijkt de beta amyloide klaring 2 keer sneller te zijn als ze sliepen, ook de toename van het glymfatische systeem neemt toe als ze gaan slapen. Dus slapen bevordert het afvalverwerking en het schoonmaakproces.
Regelmatige lichaamsbeweging heeft aangetoond het geheugen en stemming te verbeteren en angst bij mensen te verminderen. Een nieuwe studie eerder dit jaar door de groep van Nedergaard toonde aan dat lichaamsbeweging ook de functie van het glymfatische systeem positief kan beïnvloeden.
Deze gegevens bieden een verklaring voor de hersenbevorderende effecten van lichaamsbeweging. De verhoogde glymfatische stroom na oefening kan precies zijn wat de hersenen nodig hebben om afval op te ruimen en op zijn best te functioneren.
Verrassend, zag de groep van Nedergaard de toename van de glymfatische stroom na de training in muizen die wakker waren. Voorafgaand aan deze studie werden dergelijke toenames alleen ooit gezien bij muizen die in slaap of verdoofd waren. Deze observatie suggereert dat lichaamsbeweging en slaap zowel onafhankelijke als krachtige drijfveren zijn voor de verwijdering van hersenafval.
Het brein is misschien wel het meest complexe orgaan van het lichaam, dus het is alleen toepasselijk dat het brein een unieke methode heeft ontwikkeld om zijn afval op te ruimen om plaats te maken voor nieuwe gedachten en ideeën. Wetenschappers beginnen te begrijpen dat het maken van gezonde levensstijlkeuzes – of het nu voldoende slapen is of in de vroege ochtend hardlopen – een eenvoudige maar effectieve manier is om het afvalverwijderingssysteem van de hersenen in te zetten.
Heb je geen tijd om te sporten of te bewegen? Overweeg eens om 20 minuten elke dag cardio training thuis te doen. Sta 25 minuten eerder op en begin met oefeningen die je bijvoorbeeld Youtube kunt vinden.
Boek een afspraak online en ontvang advies over je persoonlijke situatie.
